Khai thác dư địa của chính sách tài khóa để hỗ trợ chính sách tiền tệ

Chỉ còn một quý nữa kết thúc năm tài chính 2025. Đây là giai đoạn chạy nước rút để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,3-8,5%, tạo nền tảng vững chắc để hướng tới giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu tăng trưởng hai con số. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa phải tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả.

Điều hành chính sách tiền tệ chịu nhiều áp lực

Thời gian qua, chính sách tiền tệ tiếp tục phát huy vai trò giữ ổn định vĩ mô. Theo PGS.TS. Phạm Thế Anh (Trưởng Khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân), cần định vị rõ chính sách tiền tệ với mục tiêu trọng tâm là góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền và bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, thay vì chạy theo mục tiêu tăng trưởng hai con số… Tăng trưởng cung tiền nên đi sau và phù hợp với tốc độ tăng trưởng GDP, chứ không phải nới lỏng cung tiền một cách chủ động để kích thích tăng trưởng.

Tăng trưởng tín dụng 8 tháng đầu năm 2025 đạt trên 11% - mức rất cao so với cùng kỳ nhiều năm trở lại đây, góp phần thúc đẩy kinh tế phục hồi nhưng cũng đặt ra áp lực lạm phát và ổn định lãi suất trong trung và dài hạn. Bên cạnh đó, sự bất ổn của địa, chính trị thế giới khiến cho tỷ giá tiếp tục chịu không ít áp lực. Việc FED quyết định giảm lãi suất hôm 17/9 sẽ tác động giảm sức ép lên tỷ giá, song TS. Châu Đình Linh cho rằng, nhà điều hành chính sách cần chuẩn bị các kịch bản ứng phó linh hoạt, đề phòng trường hợp cầu trong nước tăng mạnh khiến chỉ số giá tiêu dùng CPI có thể biến động ngoài dự kiến.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần phải luôn chủ động, dự báo và phản ứng kịp thời trước các diễn biến mới, như tránh tình trạng lạm phát bùng phát rồi mới thắt chặt, khiến chi phí điều chỉnh trở nên đắt đỏ. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, không một quốc gia nào, bao gồm các nền kinh tế thành công ở Đông Á, có thể đạt được tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian dài chỉ nhờ mở rộng tiền tệ. Do đó, chính sách tiền tệ không nên được xem là công cụ để thúc đẩy tăng trưởng nhanh, mà vai trò này thuộc về chính sách tài khóa và cải cách cơ cấu. Việc mở rộng tiền tệ liên tục trong thời gian dài (tỷ lệ tín dụng/GDP trên 130%) cho thấy nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào kênh ngân hàng, vượt quá xa tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, sẽ tạo ra sức ép gia tăng mọi loại giá cả trong nền kinh tế.

Ngân hàng Thế giới (WB) trong báo cáo Cập nhật kinh tế Việt Nam gần nhất đã đưa ra khuyến nghị đẩy mạnh đầu tư công, tận dụng dư địa tài khóa để hỗ trợ tăng trưởng. Báo cáo nhận định, chính sách tài khóa cần tiếp tục đi đầu về hỗ trợ khả năng chống chịu và tăng trưởng trong dài hạn, trong điều kiện dư địa của chính sách tiền tệ đã bị hạn chế do chênh lệch lãi suất kéo dài và áp lực về tỷ giá. Nợ công ở mức thấp của Việt Nam cho phép tăng đầu tư, đặc biệt nhằm thu hẹp khoảng cách thiếu hụt về hạ tầng trong các lĩnh vực năng lượng, logistics và giao thông vận tải, với điều kiện cần chú trọng quản lý đầu tư công đảm bảo hiệu suất, giám sát an toàn nợ và rủi ro.

Theo PGS.TS Vũ Sỹ Cường (Học viện Tài chính), điều hành chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến phức tạp và nền kinh tế chưa thực sự có những đột phá về mô hình tăng trưởng là nhiệm vụ rất khó khăn. Giai đoạn 2025-2026 cần tiếp tục thực hiện nguyên tắc điều hành chính sách tài khóa chủ động, linh hoạt trong ứng biến về ngắn hạn, nhưng tuân thủ các nguyên tắc cân đối ngân sách và kỷ luật tài chính về dài hạn. Dư địa điều hành chính sách tiền tệ bị thu hẹp do lãi suất thực đã ở mức thấp, lạm phát có nguy cơ tăng trở lại, vai trò “mở rộng hợp lý, có trọng tâm trọng điểm” của chính sách tài khóa là rất quan trọng.

Khai thác tốt hơn dư địa của chính sách tài khóa

Thủ tướng Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh yêu cầu chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa phải tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả; tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, triệt để tiết kiệm chi thường xuyên và tập trung vốn cho các dự án hạ tầng chiến lược; phải khai thác tốt hơn dư địa của chính sách tài khóa để hỗ trợ cho chính sách tiền tệ; nhiệm vụ của chính sách tiền tệ là giữ ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm dòng vốn chảy vào các lĩnh vực ưu tiên.

Tại Hội nghị toàn quốc về đầu tư công ngày 17/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu giải ngân 100% vốn đầu tư công trong năm 2025, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Thủ tướng chỉ rõ phải nâng cao chất lượng giải ngân, chống thất thoát, lãng phí, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, đồng thời giải ngân phải hòa vào dòng chảy khí thế chung, tạo động lực thi đua, “không để có tiền mà không tiêu được”. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và bảo đảm hiệu quả, trong đó rà soát, hoàn thiện thể chế, chính sách về thuế phù hợp với tình hình và yêu cầu phát triển của đất nước, thu nhập của người dân, doanh nghiệp. Tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước; thanh tra, kiểm tra, chống chuyển giá, đẩy mạnh chuyển đổi số, bảo đảm thu đúng, đủ, kịp thời… Đẩy mạnh thu ngân sách nhà nước năm 2025 tăng ít nhất 25% so với dự toán. Triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, rà soát hướng dẫn để kiên quyết cắt giảm các khoản chi không thật sự cần thiết. Tiếp tục thực hiện các chính sách miễn giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất và các cơ chế, chính sách khác để tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế…

Thủ tướng cũng yêu cầu có giải pháp, chính sách đột phá, hiệu quả để thu hút các dự án FDI quy mô lớn, công nghệ cao, dẫn dắt chuỗi giá trị; giải quyết nhanh chóng, dứt điểm các khó khăn, vướng mắc của các dự án đầu tư nước ngoài, cắt giảm thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ các dự án; thúc đẩy đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài. Tận dụng dư địa về nợ công, bội chi ngân sách để huy động thêm nguồn lực (trong đó có phát hành trái phiếu Chính phủ) cho đầu tư các công trình, dự án trọng điểm về giao thông, hạ tầng số, hạ tầng y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, các dự án có sức lan tỏa lớn… Thực hiện quyết liệt các giải pháp phát triển thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ổn định, an toàn, lành mạnh, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế, góp phần hỗ trợ chính sách tiền tệ.

Thủ tướng yêu cầu cần phải “khai thác tốt hơn dư địa của chính sách tài khóa để hỗ trợ cho chính sách tiền tệ”, đồng thời tập trung điều hành tiền tệ ưu tiên ổn định tỷ giá, lãi suất, kiểm soát rủi ro và bảo đảm dòng tiền đi vào sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực ưu tiên.

Ngân Hà