Tăng cường hiệu quả quản lý rủi ro gian lận tại các ngân hàng Việt nam

Trong bối cảnh các hoạt động gian lận tài chính ngày càng gia tăng với thủ đoạn tinh vi, đặc biệt trên không gian số, việc xây dựng một hệ thống phòng thủ vững chắc đã trở thành ưu tiên hàng đầu của ngành ngân hàng Việt Nam. Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng đó, ngày 25/8/2025, BIDV đã tổ chức Hội thảo khoa học cấp ngành “Tăng cường hiệu quả quản lý rủi ro gian lận tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam” tại Trụ sở Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Hội thảo có sự tham dự của ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), ông Lê Trung Kiên - Trưởng phòng, Cục Quản lý giám sát các TCTD, ông Trần Phương - Phó Tổng Giám đốc BIDV, các chuyên gia hàng đầu từ Công ty tư vấn Deloitte và Công ty giải pháp công nghệ Feedzai, cùng lãnh đạo và hàng trăm cán bộ đến từ 20 ngân hàng thương mại (NHTM) lớn trong nước.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Tổng Giám đốc Trần Phương nhấn mạnh: “Thông qua hội thảo, BIDV mong muốn kết nối các tổ chức trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng cùng chia sẻ nhận thức chung, mục tiêu chung và hành động cụ thể, nhằm nâng cao năng lực quản lý rủi ro gian lận, bảo vệ tài sản của khách hàng, và duy trì sự ổn định, minh bạch của hệ thống tài chính quốc gia.”. Tại hội thảo, các nhà quản lý cũng đều nhấn mạnh tính cấp thiết của việc phòng, chống gian lận bởi tội phạm công nghệ cao đang không ngừng phát triển các phương thức mới như lừa đảo giả mạo (deepfake), chiếm đoạt tài khoản, thao túng tâm lý (social engineering)…, gây thiệt hại không chỉ cho khách hàng mà còn ảnh hưởng đến uy tín và an toàn của toàn hệ thống.

Bức tranh toàn cảnh về rủi ro gian lận tại Việt Nam

Đại diện BIDV đã trình bày kết quả nghiên cứu chuyên sâu, chỉ ra các xu hướng gian lận nổi bật hiện nay, bao gồm cả gian lận từ bên ngoài (giả mạo danh tính, lừa đảo thanh toán) và gian lận nội bộ. Báo cáo đã ghi nhận những nỗ lực của các NHTM trong việc triển khai các biện pháp kiểm soát như xác thực sinh trắc học, xây dựng kho dữ liệu tài khoản lừa đảo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như mô hình quản trị còn phân tán, chất lượng dữ liệu chưa cao, và hạn chế trong nhận thức của người dân.

Để khắc phục các hạn chế này và tăng cường năng lực quản lý rủi ro gian lận, các NHTM cần triển khai đồng bộ sáu giải pháp trọng tâm: (i) Xây dựng khung quản lý rủi ro gian lận toàn diện với sự giám sát trực tiếp từ HĐQT; (ii) Kiện toàn mô hình tổ chức theo mô hình 3 tuyến bảo vệ, thành lập bộ phận chuyên trách và đội ngũ nhân sự chất lượng cao; (iii) Hoàn thiện hệ thống quy trình, công cụ chuyên biệt và sổ tay nhận diện rủi ro; (iv) Ưu tiên nâng cấp hệ thống dữ liệu và công nghệ, bắt buộc đầu tư vào AI/ML để cảnh báo gian lận theo thời gian thực; (v) Tích cực phối hợp với cơ quan quản lý trong việc triển khai các biện pháp kiểm soát rủi ro gian lận; (vi) Nâng cao văn hóa kiểm soát rủi ro tới toàn thể cán bộ nhân viên và đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cho khách hàng trong việc nhận diện, phòng ngừa gian lận.

Xây dựng khung quản trị rủi ro và ứng dụng công nghệ

Chuyên gia cấp cao từ Deloitte đã mang đến góc nhìn quốc tế về một Khung quản trị rủi ro gian lận hiệu quả, tham chiếu các chuẩn mực uy tín như COSO, Basel. Khung quản trị này được xây dựng dựa trên 5 cấu phần chính: (i) Cơ cấu tổ chức và chính sách (tuân thủ mô hình 3 tuyến phòng vệ); (ii) Đánh giá rủi ro gian lận; (iii) Các biện pháp kiểm soát phòng ngừa và phát hiện; (iv) Quy trình điều tra, xử lý gian lận, (v) Cơ chế rà soát và đánh giá định kỳ. Chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một nền tảng quản trị vững chắc, bắt đầu từ vai trò của lãnh đạo cấp cao và một hệ thống chính sách rõ ràng.

Trong bối cảnh dữ liệu giao dịch ngày càng bùng nổ, công nghệ trở thành vũ khí không thể thiếu. Chuyên gia từ Feedzai, một công ty hàng đầu thế giới về giải pháp AI trong lĩnh vực tài chính, đã chia sẻ về cách ứng dụng AI và học máy (machine learning) để phát hiện gian lận theo thời gian thực. Feedzai giới thiệu phương pháp tiếp cận dựa trên khoa học dữ liệu, với các mô hình tùy chỉnh không chỉ phân tích dữ liệu nội bộ của ngân hàng mà còn đối chiếu với dữ liệu từ mạng lưới các ngân hàng toàn cầu, giúp nhận diện các mẫu hành vi bất thường một cách nhanh chóng và chính xác.

Để minh họa cho việc ứng dụng công nghệ, đại diện Techcombank đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn của ngân hàng này. Với tầm nhìn dẫn đầu về công nghệ, Techcombank đã triển khai các giải pháp phòng chống gian lận trên toàn bộ hành trình trải nghiệm của khách hàng. Trước và trong khi thiết lập quan hệ, Techcombank sử dụng eKYC, video call, kiểm tra giấy tờ giả mạo, phân tích mạng lưới gian lận. Trong quá trình giao dịch và tín dụng, ngân hàng áp dụng AI/ML để phân tích hành vi giao dịch, phân tích dữ liệu lớn (big data) để phát hiện các giao dịch đáng ngờ, các mạng lưới liên kết tinh vi. Cách tiếp cận của Techcombank cho thấy, cuộc chiến chống gian lận đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ vào cả con người, quy trình, dữ liệu và hệ thống.

Sau phần tham luận của các diễn giả, phiên thảo luận đã diễn ra sôi nổi, với nhiều ý kiến giá trị từ các chuyên gia và đại diện các NHTM đối với hoạt động quản lý rủi ro gian lận trong ngành ngân hàng. Hội thảo khép lại với sự đánh giá cao của các đại biểu tham dự. Sự thành công của hội thảo không chỉ khẳng định những nỗ lực của BIDV và các đơn vị liên quan mà còn thể hiện sự đồng lòng, quyết tâm của toàn ngành ngân hàng Việt Nam trong cuộc chiến kiên quyết chống lại rủi ro gian lận. Điều này mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng, đồng thời góp phần xây dựng một môi trường tài chính số an toàn và minh bạch hơn trong tương lai.