Lao Viet Bank, biểu tượng mới của tình hữu nghị đặc biệt Việt - Lào

Trong lịch sử quan hệ quốc tế từ xưa từ nay, quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào là một điển hình, một tấm gương mẫu mực hiếm có về sự gắn kết bền chặt, thủy chung, trong sáng và đầy hiệu quả giữa hai dân tộc đấu tranh vì độc lập, tự do và tiến bộ xã hội. Quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào phát triển từ quan hệ truyền thống, do Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng nền móng và cũng chính Người cùng đồng chí Kayxon PHOMVIHAN, đồng chí Xuphanouvong và các thế hệ lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước, nhân dân hai nước dày công vun đắp. Trải qua nhiều thử thách, hy sinh, gian khổ vì độc lập, tự do, hạnh phúc của hai dân tộc và nhân dân hai nước, quan hệ Việt Nam - Lào đã trở thành quy luật sống còn và là nguồn sức mạnh kỳ diệu đưa tới nhiều thắng lợi vĩ đại của nhân dân Việt Nam và Lào trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, trong xây dựng và bảo vệ đất nước, cùng phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong thời đại mới, khi sự hợp tác quốc tế, liên kết giữa các quốc gia ngày càng gia tăng mạnh mẽ, quan hệ hữu nghị của Việt Nam – Lào ngày càng phát triển và mở rộng toàn diện trên mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam - Lào chưa thực sự xứng tầm với mối quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa hai nước. Các hoạt động đầu tư thương mại xuất nhập khẩu còn rất hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước và với truyền thống quan hệ hữu nghị vốn có. Từ những yêu cầu trên, cần có một “cầu nối” đặc biệt và hữu hiệu trong lĩnh vực kinh tế thương mại, tài chính để thúc đẩy và phát huy tiềm năng thế mạnh của mỗi nước.

Là một ngân hàng có truyền thống lâu đời nhất trong hệ thống các tổ chức tín dụng tại Việt Nam, luôn hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị mà Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao phó, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã được Chính phủ Việt Nam tin tưởng lựa chọn là đơn vị thực hiện việc hợp tác đầu tư với Lào. Từ yêu cầu định hướng đó của Nhà nước Việt Nam, ngày 22/06/1999, Ngân hàng Liên doanh Lào – Việt đã chính thức được thành lập từ sự hợp tác giữa BIDV và Ngân hàng Ngoại thương Lào đại chúng (BCEL) là ngân hàng quốc doanh hàng đầu của Lào. Với sứ mệnh của mình, Lào- Việt Bank không đơn thuần là một định chế tài chính ngân hàng trong các tổ chức tín dụng tại Lào mà đó là một đơn vị liên doanh đặc biệt – vừa hoạt động kinh doanh, vừa thực hiện nhiệm vụ chính trị là cầu nối giữa hai nền kinh tế Lào – Việt Nam.

1. Yêu cầu về kết nối thanh toán giữa hai nền kinh tế

Ngay sau Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Hiệp định thương mại giữa hai nước được ký kết, yêu cầu về một cầu nối thanh toán giữa hai nền kinh tế đã được đặt ra. Bên cạnh đó, thực tế sinh động của hoạt động tài trợ ODA của Chính phủ Việt Nam đối với Chính phủ Lào; các hoạt động đầu tư, thương mại giữa các tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân hai nước ngày càng nhộn nhịp khiến nhu cầu có một kênh thanh toán an toàn, nhanh chóng qua ngân hàng giữa hai quốc gia ngày càng trở lên cấp thiết.

Nhiệm vụ đó đã được hai Chính phủ giao cho ngành ngân hàng của hai nước nghiên cứu, đề xuất từ cuối năm 1997. Đầu tháng 3-1998, nhân chuyến thăm và làm việc chính thức của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Lê Khả Phiêu tại Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào, ngành ngân hàng Việt Nam đã cử đại diện tham gia đoàn tháp tùng và có các cuộc tiếp xúc, làm việc với đại diện Ngân hàng Trung ương Lào. Ông Nguyễn Trung Hiếu - Phó Tổng Giám đốc BIDV lúc bấy giờ đã tham gia đoàn công tác.

Ngay sau đó, thực hiện sự chỉ đạo của Chính phủ, đoàn công tác liên ngành của Việt Nam gồm đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Xây dựng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thực hiện chuyến khảo sát các điều kiện như môi trường pháp lý, môi trường kinh doanh... để thành lập chi nhánh ngân hàng thương mại Việt Nam tại Lào. Ông Nguyễn Văn Tân - Ủy viên Hội đồng quản trị Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã tham gia đoàn công tác đặc biệt này¹.

Trên cơ sở kết quả khảo sát thực tế, cuối tháng 4-1998, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã lựa chọn và giao BIDV nghiên cứu, xây dựng đề án triển khai chủ trương này.

Nói về sự kiện này, ông Trịnh Ngọc Hồ - Tổng Giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam thời kỳ này cho biết:

"Vinh dự được giao nhiệm vụ, tập thể Ban Lãnh đạo và cán bộ chủ chốt BIDV đã quán triệt mục tiêu, yêu cầu và ý nghĩa quan trọng cần phải có hoạt động ngân hàng Việt Nam tại Lào. BIDV đã tiếp tục tổ chức các đoàn khảo sát cụ thể hơn về môi trường kinh tế, đầu tư, thương mại, hoạt động ngân hàng tại Lào và thực tiễn quan hệ hợp tác kinh tế, đầu tư, trao đổi hàng hoá, du lịch, dịch vụ giữa các doanh nghiệp hai nước. Nhưng chính trong quá trình nghiên cứu, khảo sát xây dựng đề án, chúng ta đã nhận thấy việc mở chi nhánh BIDV tại Lào không phải là phương án tối ưu và rất khó hoàn thành nhiệm vụ được giao, vì vậy cần tìm phương án khác. Thực may mắn trong dịp được tham dự Hội nghị thường niên IMF và WB (tháng 10-1998), tôi đã chủ động tiếp kiến, đề xuất với đồng chí Chueang Sombounkhanh - Thống đốc Ngân hàng Trung ương Lào về việc thực hiện liên doanh ngân hàng và đề nghị Thống đốc chọn cử một ngân hàng quốc doanh Lào cùng BIDV góp vốn thành lập. Tôi rất mừng khi đồng chí Thống đốc ủng hộ và chỉ định Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL) là ngân hàng quốc doanh lớn nhất của Lào làm đối tác liên doanh với BIDV.

BIDV đã báo cáo và tiếp đó Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có tờ trình Chính phủ và chỉ sau hai tuần, ngày 1-12-1998, Chính phủ đã chấp thuận phương án thành lập ngân hàng liên doanh, thay vì mở chi nhánh BIDV tại Lào²".

Việc được Chính phủ và Ngân hàng Trung ương hai nước đồng tình, ủng hộ là sự xác nhận ý tưởng của BIDV là phù hợp trong điều kiện môi trường kinh tế của Lào còn chậm phát triển, cũng như luật về đầu tư nước ngoài của Việt Nam chưa ra đời, hai nước mới chỉ có Hiệp định về khuyến khích và bảo hộ đầu tư. Mô hình ngân hàng liên doanh sẽ cộng hưởng được sức mạnh tổng hợp của hai bên đối tác. Với Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL), đây là dịp phát huy thế mạnh của một ngân hàng quốc doanh lớn, có mạng lưới và am hiểu luật pháp, tập quán kinh doanh, thị trường và các doanh nghiệp Lào. Với BIDV, đây là cơ hội nhằm phát huy lợi thế của một ngân hàng có kinh nghiệm phục vụ đầu tư phát triển, tiếp cận với các doanh nghiệp đã và sẽ có quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư, xuất nhập khẩu với các doanh nghiệp Lào. Trước đó, BIDV cũng đã rất thành công với mô hình Ngân hàng Liên doanh VID - Public, liên doanh với Malaixia từ năm 1992.

Có thể lấy năm 1998 là một dấu mốc quan trọng để đánh dấu mối quan hệ hợp tác giữa ngành ngân hàng của hai nước. Ngày 21-12-1998, hai văn bản quan trọng về hợp tác giữa Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Ngân hàng Trung ương Lào đã được ký kết đó là: Thỏa ước hợp tác (sau đó được thay thế bằng Thỏa ước hợp tác ký ngày 2-3-2000) và Hiệp định thanh toán.

Kể từ đó, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Lào trong lĩnh vực ngân hàng đã thu được những kết quả rất khả quan. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã cử nhiều cán bộ tham gia các đoàn chuyên gia kinh tế của Chính phủ Việt Nam sang Lào để tư vấn cho bạn về chính sách kinh tế vĩ mô; giúp Ngân hàng Trung ương Lào biên soạn giáo trình trung, cao cấp về nghiệp vụ ngân hàng, xây dựng giáo trình giảng dạy; giúp đào tạo dài hạn trình độ đại học cho cán bộ Ngân hàng Trung ương Lào; tiếp nhận các đoàn cán bộ Ngân hàng Trung ương Lào sang học tập, khảo sát tại Việt Nam về các vấn đề nghiệp vụ ngân hàng. Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng cung cấp thông tin, tài liệu, văn bản pháp quy về cơ chế, chính sách cho Ngân hàng Trung ương Lào để nghiên cứu, học tập kinh nghiệm.

Trên cơ sở sự hợp tác chung đó, mối quan hệ giữa các ngân hàng thương mại của hai nước cũng đã được thúc đẩy nhanh chóng trên nhiều phương diện: trao đổi kinh nghiệm, hợp tác kỹ thuật và đào tạo các nghiệp vụ ngân hàng, và đỉnh cao là sự liên doanh, liên kết của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Ngoại thương Lào. Sự hợp tác này tạo ra một động lực đáng kể thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi nước.

2. Công tác chuẩn bị thành lập Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt

Ngay sau khi được sự chấp thuận của Chính phủ, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc của đoàn đại biểu ngành ngân hàng Lào với các ngân hàng Việt Nam, chỉ hai ngày sau khi Thỏa ước hợp tác giữa hai ngành ngân hàng hai nước được ký kết, ngày 23-12-1998, Biên bản hợp tác liên doanh giữa Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL) đã được ký kết, chính thức đánh dấu sự "kết duyên" giữa BIDV và BCEL.

Ngày 7-1-1999, tại Hà Nội, Hiệp định Hợp tác về kinh tế, văn hóa, khoa học và kỹ thuật năm 1999 được ký kết giữa hai Chính phủ Việt Nam và Lào. Trong nội dung Hiệp định có ghi: "Giao cho ngành ngân hàng hai nước phối hợp lựa chọn đối tác nghiên cứu đề án lập Ngân hàng liên doanh tại mỗi nước"³.

Kể từ sau những sự kiện mở đầu trên, hai bên liên doanh gấp rút chuẩn bị cho sự ra đời của một định chế tài chính đặc biệt. Ban trù bị thành lập Ngân hàng Liên doanh được thành lập. Bên phía ngân hàng Lào, Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Lào - ông Phouphet Khamphounvong trực tiếp chỉ đạo. Phía BIDV do Tổng Giám đốc Trịnh Ngọc Hồ trực tiếp chỉ đạo.

Từ ngày 2 đến ngày 7-3-1999, Tổng Giám đốc BIDV đã dẫn đầu đoàn công tác liên ngành với các thành viên là chuyên viên của Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Vụ các ngân hàng, Vụ Quan hệ quốc tế thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đến tiếp xúc và làm việc với các cơ quan chức năng của Lào để thảo luận và thống nhất các điểm mấu chốt của việc thành lập Ngân hàng Liên doanh.

Ngày 6-3-1999, tại Khách sạn Laos Plaza, với sự chứng kiến của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Lào, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Lào cùng đại diện các bộ, ngành, Đài Truyền hình Lào, ông Phouphet Khamphounvong - Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Lào thay mặt Ban trù bị thành lập Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt và ông Trịnh Ngọc Hồ - Tổng Giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam ký Biên bản ghi nhớ về việc thành lập Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt làm cơ sở để xây dựng Đề án chuẩn bị hoạt động liên doanh và Điều lệ tổ chức hoạt động Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt.

Trong thời gian làm việc tại Lào, đoàn đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Thường trực nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào - Chủ tịch Phân ban hợp tác Lào - Việt - ông Bounnhang Vorachith tiếp. Phó Thủ tướng đã hoan nghênh chuyến công tác của đoàn, nêu rõ ý nghĩa quan trọng của việc thành lập Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ của Chính phủ Lào trong việc tạo điều kiện thuận lợi để Ngân hàng Liên doanh sớm ra đời và đi vào hoạt động⁴.

Ngay sau đó, để chuẩn bị cho sự ra đời và đi vào hoạt động ngay của Ngân hàng Liên doanh, phía Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo với Ngân hàng Ngoại thương Lào về xây dựng các quy trình nghiệp vụ, mô hình tổ chức và chuyển giao công nghệ, cùng với đó là việc chuẩn bị cơ sở vật chất, trụ sở, máy tính, đường truyền và nhân sự chủ chốt cho Ngân hàng Liên doanh...

Lường đón một khối lượng lớn công tác chuẩn bị để thành lập một ngân hàng, nhất là lần đầu tiên BIDV đầu tư hoạt động tại nước ngoài, trong Biên bản ghi nhớ ký tại Viêng Chăn ngày 6-3-1999, hai bên liên doanh đã dự tính phấn đấu khai trương hoạt động Ngân hàng Liên doanh vào cuối năm 1999.

Tuy nhiên sau đó, kế hoạch khai trương được đẩy nhanh hơn dự kiến. Ông Trịnh Ngọc Hồ - Tổng Giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam kể lại:

"Vào một ngày đầu tháng 5-1999, BIDV và BCEL vinh dự được giao nhiệm vụ tổ chức khai trương Ngân hàng Liên doanh vào trung tuần tháng 6-1999, đó không chỉ là một việc làm thiết thực để chào mừng Chủ tịch nước Trần Đức Lương và đoàn đại biểu Đảng và Nhà nước ta sang thăm chính thức Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào mà còn là việc làm cụ thể bày tỏ quyết tâm đẩy mạnh quan hệ đoàn kết truyền thống - hữu nghị đặc biệt - hợp tác toàn diện Việt - Lào. Chỉ còn vẻn vẹn một tháng kể từ lúc tôi trực tiếp nhận nhiệm vụ này trước đồng chí Phó Thủ tướng Thường trực kiêm Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Tấn Dũng. Với quyết tâm, huy động sức mạnh của hệ thống BIDV, phối hợp chặt chẽ với phía bạn, tranh thủ sự quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành của hai nước, chúng ta đã "đồng loạt, thần tốc tiến công" trên mọi mặt từ xây dựng - trình duyệt cơ sở pháp lý, xây dựng tổ chức, bố trí đào tạo cán bộ, góp vốn, mua sắm trang thiết bị công nghệ ngân hàng, thuê nhà - xây dựng, cải tạo nhà ba tầng tại Viêng Chăn để có trụ sở làm việc cho liên doanh"⁵.

Ngày 18-5-1999, tại Nhà khách Chính phủ, Hà Nội, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Ngoại thương Lào ký Hợp đồng liên doanh thành lập Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt. Theo Hợp đồng, Ngân hàng Liên doanh Lào - Việt có vốn điều lệ là 10 triệu USD, tỷ lệ góp vốn của hai bên là 50:50, mỗi bên góp 5 triệu USD.

Như vậy, chỉ sau hơn một tháng kể từ khi Nghị định số 22/1999/NĐ-CP, ngày 14-4-1999 của Chính phủ Việt Nam về đầu tư ra nước ngoài được ban hành, BIDV đã trở thành ngân hàng đầu tiên trong hệ thống ngân hàng Việt Nam có hoạt động đầu tư ra nước ngoài, mở đầu một cách ấn tượng quá trình vươn ra khu vực và thế giới của BIDV trong những năm sau đó.

Đối với lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam, sự kiện Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Ngoại thương Lào ký kết hợp đồng liên doanh được coi là một điểm nhấn đẹp trên con đường hai nước chung tay xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ mới và được hai Đảng trân trọng ghi nhận⁶.

Để nhanh chóng đưa Ngân hàng Liên doanh đi vào hoạt động, mọi công tác chuẩn bị về cơ sở vật chất, nguồn vốn... được cả hai phía liên doanh và hai Chính phủ chỉ đạo thực hiện với tinh thần thần tốc. Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã cử một đoàn tiền trạm với hai kỹ sư về kinh tế xây dựng và tin học là các ông Phạm Quang Tùng (cán bộ Phòng Thẩm định, nay là UVHĐQT BIDV) và Trần Sỹ Cừ (Cán bộ Phòng Điện toán) sang cùng các cán bộ của Ngân hàng Ngoại thương Lào trực tiếp giám sát và nghiệm thu từng phần công trình trụ sở, lắp đặt mạng và trang thiết bị tin học. Ông Phạm Quang Tùng kể lại:

"Khi ấy, việc chuẩn bị thành lập LVB được BIDV xác định như là một "chiến dịch" đặc biệt. Để kịp tiến độ khai trương, các cán bộ Việt Nam (BIDV và kỹ sư, công nhân Vinaconex) đã làm một việc đáng khâm phục khi cải tạo lại ngôi nhà số 4 - 6 đại lộ Lanexang thành trụ sở ngân hàng ba tầng khang trang, hiện đại với đầy đủ trang thiết bị hoàn chỉnh chỉ trong vòng 53 ngày đêm. Một kỷ niệm thật khó quên trong những ngày sửa chữa trụ sở LVB là được Thủ tướng Lào đến thăm, kiểm tra công trình. Vì không được báo trước và giới thiệu nên anh em Việt Nam không biết có Thủ tướng tới thăm, vẫn làm việc bình thường. "Ông khách lạ" đi thăm khắp các tầng công trường, hỏi thăm, động viên anh em công nhân Việt Nam và nhắc nhở phải cố gắng hoàn thành đúng tiến độ. Sáng hôm sau, khi tới trụ sở BCEL làm việc, vô tình nhìn thấy ảnh "Ông khách lạ" này trên báo, hỏi các anh người Lào tôi mới biết đó là Thủ tướng của Lào"⁷.

Qua 26 năm hoạt động, từ một đơn vị liên doanh – một định chế tài chính non trẻ trong ngành tài chính ngân hàng có lịch sử cũng rất mới mẻ của nước CHDCND Lào, vượt lên khó khăn, Ngân hàng liên doanh Lào – Việt đã trở thành một định chế vững mạnh, là thương hiệu quen thuộc đối với thị trường Lào và các doanh nghiệp hai nước Việt Nam, Lào.

Với số vốn điều lệ ban đầu 10 triệu USD, cùng 22 cán bộ nhân viên, 03 Chi nhánh tại Lào và Việt Nam, LaoVietBank đã từng bước phát triển lớn mạnh, để đến ngày hôm nay LaoVietBank đã trở thành một trong những ngân hàng hàng đầu tại Lào, đứng thứ 02 về quy mô vốn điều lệ, thứ 06 về tổng tài sản, mạng lưới 07 chi nhánh, 14 phòng giao dịch trải rộng các tỉnh thành phát triển của Lào, số lượng cán bộ nhân viên 450 người gấp hơn 20 lần so với những ngày đầu thành lập. LVB cũng giữ vị thế là ngân hàng lớn nhất trong số các ngân hàng Việt Nam tại Lào.

26 năm một chặng đường xây dựng và phát triển, vượt lên những khó khăn của một đơn vị liên doanh đặc thù, LaoVietBank đã không ngừng lớn mạnh, hoàn thành tốt sứ mệnh, nhiệm vụ chính trị to lớn được hai Đảng, Chính phủ tin tưởng giao phó, bên cạnh đó còn thực hiện xuất sắc nhiệm vụ kinh doanh góp phần tích cực trong công cuộc xây dựng phát triển kinh tế của nước bạn Lào.